Trung tâm Phân tích Kinh tế vĩ mô và Dự báo ngắn hạn (CMASF), tổ chức có liên hệ mật thiết với Điện Kremlin, đã phát đi những cảnh báo đáng lo ngại về tình hình tài chính của Nga. Theo CMASF, nguy cơ xảy ra khủng hoảng ngân hàng đang gia tăng, mặc dù đến nay khủng hoảng toàn diện vẫn chưa xảy ra.
Một trong những nguyên nhân khiến thị trường bất ổn là sự biến động mạnh của chỉ số chứng khoán MOEX, chỉ số chính của thị trường Nga, phản ánh tâm lý lo ngại ngày càng tăng trong giới đầu tư và người dân. Đồng thời, áp lực lên thanh khoản hệ thống ngân hàng cũng đang lớn dần khi tỷ lệ cung tiền so với cơ sở tiền tệ tăng mạnh, có thể gây ra những “khoảng trống tiền mặt” ở các ngân hàng.
Trong báo cáo gần đây, CMASF nhấn mạnh rằng nguy cơ xảy ra một “khủng hoảng hệ thống ngân hàng” tại Nga đang hiện hữu hơn bao giờ hết. Khủng hoảng này có thể biểu hiện qua một trong 3 dấu hiệu: người gửi tiền rút tiền ồ ạt khỏi ngân hàng, các khoản vay không thu hồi được vượt quá 10% tổng tài sản ngân hàng hoặc các ngân hàng phải tái cấp vốn quy mô lớn, vượt 2% GDP của quốc gia.
Bên cạnh đó, Ngân hàng Trung ương Nga đã tăng lãi suất chính lên mức kỷ lục 21% để kiểm soát lạm phát 10,2%. Dù biện pháp này nhằm kiềm chế giá cả tăng cao, nhưng nó cũng làm giảm mạnh khả năng cho vay và đầu tư, đồng thời làm gia tăng nguy cơ “chạy tiền” khỏi ngân hàng.
Thị trường chứng khoán Nga tuần qua lao dốc mạnh sau khi Tổng thống Donald Trump đe dọa áp đặt các lệnh trừng phạt mới (Ảnh: Shutterstock).
Khủng hoảng không chỉ xuất hiện trong lĩnh vực tài chính mà còn lan rộng sang hoạt động của các doanh nghiệp. Hàng loạt công ty lớn tại Nga, đặc biệt trong các ngành khai khoáng và năng lượng như Gazprom, Norilsk Nickel, NLMK và Severstal, đã quyết định ngừng trả cổ tức cho cổ đông do doanh thu xuất khẩu giảm mạnh cùng với các biện pháp trừng phạt quốc tế siết chặt.
Theo cơ quan thống kê nhà nước Rosstat, tổng thu nhập của các công ty Nga trong năm 2024 giảm tới 6,9% so với năm trước, tương đương mất 15% nếu tính theo lạm phát.
Nguyên nhân không chỉ do thị trường khó khăn mà còn do chi phí vay vốn tăng cao, làm thu hẹp lợi nhuận thực tế của doanh nghiệp. Chuyên gia kinh tế Boris Grozovski thuộc Viện Wilson cho biết: “Chi phí năng lượng tăng, giá xăng dầu, lương, chi phí vận chuyển đều tăng cao, dẫn đến lợi nhuận ròng của các công ty đang giảm mạnh”.
Đà tăng trưởng của nền kinh tế cũng đang giảm tốc rõ rệt. Rosstat cho biết trong quý I/2025, tăng trưởng GDP chỉ đạt 1,4%, thấp hơn gấp ba lần so với mức 4,5% của quý cuối năm 2024 và gần bốn lần so với cùng kỳ năm ngoái. Một số nhà phân tích độc lập, như trang tin The Bell, nhận định kinh tế Nga có thể rơi vào suy thoái trong vài tháng tới nếu các điều kiện hiện tại không cải thiện.
Tình hình hiện nay là sự cộng hưởng của nhiều tín hiệu xấu, từ rủi ro ngân hàng cho đến áp lực trên doanh nghiệp và tăng trưởng thấp, khiến các rủi ro vĩ mô và tài chính ngày càng gia tăng.
Tuy nhiên, tương lai kinh tế Nga còn phụ thuộc nhiều vào diễn biến chính trị trên chiến trường Ukraine. Nếu có một thỏa thuận hòa bình khả thi, có thể mở ra cơ hội cho việc dỡ bỏ một số lệnh trừng phạt và tái khởi động thương mại giữa Mỹ và Nga - một động thái mà Tổng thống Donald Trump từng đề cập đến.
Ngược lại, Kiev và các đồng minh phương Tây vẫn mong muốn duy trì áp lực kinh tế nhằm buộc Nga phải thay đổi chính sách, trong khi các nhà lập pháp Mỹ đang chuẩn bị danh sách các biện pháp trừng phạt mới, làm tăng áp lực lên Điện Kremlin.
